Zapewne większość rodziców lub opiekunów słyszała o pieluszkowym zapaleniu skóry. To jedna z najczęściej występujących chorobowych zmian skórnych, dotykających te osoby, którym zakłada się pieluchy. PZS zatem pojawia się głównie wśród niemowląt, seniorów oraz osób z niektórymi niepełnosprawnościami lub ciężkimi chorobami. Na skórze, w miejscu, w którym przylega pielucha powstaje stan zapalny w postaci wyprysku najczęściej o charakterze plam rumieniowych, nadżerek, grudek, łuszczącego się naskórka lub pęcherzy. Zazwyczaj wraz ze zmianami skórnymi współwystępuje świąd, pieczenie lub bolesność. Pieluszkowe zapalenie skóry wiąże się z bardzo dużym dyskomfortem, pozostawione bez interwencji błyskawicznie przeradza się w poważny i trudny do leczenia problem. Co zatem warto wiedzieć o PZS? Jak zapobiegać i leczyć pieluszkowe zapalenie skóry? Na czym polega zapobieganie pieluszkowemu zapaleniu skóry?
Pieluszkowe zapalenie skóry – przyczyny występowania
Pieluszkowe zapalenie skóry ( rozpoznanie podawane czasem w skrócie PZS lub pod łacińską nazwą: diaper dermatitis, napkin dermatitis, diaper rash) to choroba skóry objawiająca się trudno gojącym się stanem zapalnym. Wyprysk o zróżnicowanej morfologii i postaci występuje w okolicach intymnych, w pobliżu narządów płciowych, kroczu, niekiedy na udach i pośladkach. Zmiany zazwyczaj są obrzęknięte zaróżowione lub czerwone. Wraz z rozwojem choroby ogniska rumieniowe nasilają się i przybierają postać grudek, pęcherzy i nadżerek. W wyniku szczególnego zaniedbania może dojść do bakteryjnego nadkażenia zmian i do doprowadzenia do postaci wrzodziejącej. Chociaż powszechnie uważa się, że PZS powoduje nieprawidłowa pielęgnacja osoby noszącej pieluchy, to warto jednak zwrócić uwagę na to, że przyczyny mogą być jednak bardziej złożone. Ocenia się, że niemowlęta mają o około 10% bardziej wrażliwą i cieńszą skórę od zdrowego człowieka. Podobna sytuacja dotyczy osób starszych i przewlekle chorych. Zazwyczaj jednak pieluszkowe zapalenie skóry wywołuje współwystępowanie najróżniejszych przyczyn, zarówno mechanicznych, infekcyjnych, jak i środowiskowych. Do pojawienia się PZS najczęściej głównie prowadzą czynniki związane z wysoką wilgotnością, temperaturą i maceracją naskórka. Pielucha nieustannie ociera o skórę, naruszając jej ciągłość i barierę. Ponadto specyficzne środowisko pod pieluchą sprzyja namnażaniu się bakterii, a pojawiające się niekiedy drożdżaki w kale dodatkowo niszczą naskórek. Stan zapalny potęguje także zasadowe pH moczu oraz enzymy z kału, które bardzo intensywnie naruszają barierę skóry np. podczas biegunek. W takim środowisku błyskawicznie rozwija się pieluszkowe zapalenie skóry. Ale równie szybko pojawia się w przypadku reakcji na alergeny ( często reakcję wywołują niektóre składniki pieluch tj. barwniki lub środki do pielęgnacji). Warto także wspomnieć, że pieluszkowe zapalenie skóry może pojawić się także u osób poddanych antybiotykoterapii oraz w przypadku wad układu moczowego.
Pieluszkowe zapalenie skóry – łatwo wywołać, trudno leczyć?
Zmiany skórne wywołane pieluszkowym zapaleniem skóry rozwijają się błyskawicznie, szczególnie przy braku właściwej pielęgnacji i zachowania higieny. Podstawą profilaktyki zawsze jest częsta wymiana pieluch i dokładne oczyszczenie skóry podczas przewijania. Może to wydawać się trudne i uciążliwe, szczególnie, że producenci pieluch jednorazowych kuszą wygodą i chłonnością swoich produktów. Pieluchy jednorazowe jednak w składzie posiadają także tworzywa sztuczne np. folie, plastik, barwniki i niektóre z polimerów. Nawet jeśli organizm dziecka, czy osoby w podeszłym wieku nie reaguje alergicznie na te składniki, to zawsze będą one tworzyć niekorzystne środowisko. Średnio pieluchę powinno zmieniać się co 2 godziny. Aby ułatwić sobie przewijanie i pielęgnację dziecka, czy osoby starszej zawsze warto dobrze zorganizować strefę do przewijania. Należy zatem mieć szybki dostęp do wody i czystych ręczników. W zasięgu ręki należy także mieć czyste pampersy oraz kosz na zużyte pieluchy. Odpowiedni pojemnik na brudne pieluchy pozwoli na zachowanie higieny podczas przewijania. Wyrzucona brudna pielucha do szczelnego kosza na pieluchy izoluje nie tylko zapachy, ale także bakterie. Warto przy myciu skóry stosować czystą wodę oraz syndety. Mydła zasadowe, preparaty na bazie alkoholu lub silnych składników ziołowych będą pogarszały sytuację. Podczas zmiany pieluchy należy także stosować preparaty lecznicze i łagodzące. Warto zmiany skórne skonsultować z lekarzem POZ lub dermatologiem, który jest w stanie stwierdzić na przykład pojawienie się nadkażenia bakteryjnego. Przy powszechnie występujących łagodnych i średnich zmianach stosuje się kremy i emulsje zawierające glicerynę, tlenek cynku, alantoinę, bisabobol, dimetikon, lanolinę oraz witaminę F. W sytuacji poważniejszych zmian pieluszkowego zapalenia skóry lekarz może włączyć w leczenie preparaty działające w bardziej zaawansowany sposób, nawet w zakresie ogólnoustrojowym ( np. w celu eliminacji zakażenia drożdżakami). Zmiany wywołane przez pieluszkowe zapalenie skóry goją się niestety dość powoli. Ma to oczywiście związek z niesprzyjającym środowiskiem. Dlatego należy nie tylko pamiętać o tym, aby wielokrotnie zmieniać pieluchę i pielęgnować skórę, ale także zaleca się, aby wietrzyć miejsce chorobowo zmienione jak najczęściej. Pieluszka zaś powinna być miękka i luźna. W ten sposób naskórek będzie miał możliwość szybszej regeneracji.
